آشنایی با جرایم مالیاتی سامانه مودیان و پایانه‌های فروشگاهی + لیست تخلفات

در این مقاله از لیموتکس به بررسی جرایم مالیاتی مرتبط با سامانه مودیان و پایانه‌های فروشگاهی در سال جدید پرداخته شده است. مودیان می‌توانند با رعایت نکات قانونی و اجرایی، از پرداخت جریمه‌های مالیاتی جلوگیری کرده و سوابق مالی خود را شفاف نگه دارند.

قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان یک روش مهم برای ارائه خدمات به مودیان است. بی‌توجهی به این قوانین می‌تواند منجر به جریمه شدن مودیان شود.

جرایم اصلی سامانه مودیان شامل موارد زیر است:

۱. عدم عضویت در سامانه مودیان

عضو نشدن در سامانه مودیان تخلف و طبق بند الف ماده ۳۶ جرم محسوب می‌شود و شامل پرداخت جریمه است.
مبلغ جریمه، ۱۰ میلیون ریال یا دو برابر مالیات و عوارض پرداخت‌نشده تا موعد مقرر است؛ هرکدام که بیشتر باشد ملاک جریمه خواهد بود.
علاوه‌ بر آن، مطابق بند ب ماده ۲۲ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان نیز جریمه جداگانه‌ای بابت عدم ثبت‌نام دریافت می‌شود.

۲. بیش‌اظهاری، کتمان معامله و استفاده از اسناد صوری

این تخلف شامل مواردی مانند:

• استفاده از اسناد صوری و معاملات غیرواقعی

• ثبت معامله به نام افراد دیگر

• بیش‌اظهاری مالیات و عوارض خرید

• کتمان یا اعلام نکردن معامله

• کم‌اظهاری مالیات و عوارض فروش
  هر اقدامی با هدف فرار مالیاتی یا استرداد غیرواقعی، مشمول جریمه می‌شود.
  طبق بند ب ماده ۳۶، جریمه برابر با دو برابر مالیات و عوارض پرداخت‌نشده است و در صورت تکرار تخلف، این جریمه به سه برابر افزایش می‌یابد.

۳. دریافت غیرقانونی مالیات توسط اشخاص فاقد مجوز

چنانچه فرد یا مجموعه‌ای بدون مجوز قانونی از دیگران مالیات یا عوارض دریافت کند، تخلف محسوب شده و مطابق بند «ج» ماده ۳۶، باید دو برابر مالیات و عوارض دریافت‌شده را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید.

۴. تأخیر در پرداخت مالیات

هرگونه پرداخت دیرهنگام مالیات یا عوارض پس از موعد مقرر، مطابق ماده ۳۷، مشمول جریمه ماهانه ۲٪ از مبلغ پرداخت‌نشده خواهد بود. این جریمه از زمان پایان مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت محاسبه می‌شود.

۵. دریافت مالیات برای کالاها یا خدمات معاف از مالیات

اگر برای کالا یا خدمات معاف، مالیات دریافت شود، تخلف بوده و طبق تبصره ۲ بند الف ماده ۹، فرد متخلف باید دو برابر مالیات دریافت‌شده را به‌عنوان جریمه پرداخت کند.
این جریمه قابل بخشش نیست.

۶. عدم عضویت و عدم ثبت معاملات توسط فعالان معاف

فروشندگان و ارائه‌دهندگان کالا و خدمات معاف، همچنین فعالان اقتصادی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، در صورتی که بیش از سقف معاملات سالانه تعیین‌شده توسط هیئت وزیران فعالیت داشته باشند اما در سامانه ثبت‌نام نکنند و معاملات را ثبت نکنند، طبق ماده ۱۲ شامل جریمه‌ای به میزان ۹٪ از ارزش معاملات ثبت‌نشده خواهند شد.
همچنین جریمه بند ب ماده ۲۲ قانون پایانه‌های فروشگاهی نیز به آن اضافه می‌شود.

۷. جرایم مالیاتی فعالان حوزه طلا، جواهر و پلاتین

اگر معاملات در سامانه ثبت نشود یا کتمان معامله انجام گیرد، مطابق جزء ۳ بند ب ماده ۲۶ جریمه‌ای معادل ۹٪ از ارزش اصل کالا (نه سود) دریافت می‌شود.
علاوه‌بر آن، جریمه بند ب ماده ۳۶ نیز شامل این تخلف است که قابل بخشودگی نخواهد بود.

۸. عدم پرداخت مالیات و عوارض شماره‌گذاری توسط واردکنندگان و تولیدکنندگان وسایل نقلیه

اشخاص حقوقی واردکننده و تولیدکنندگان وسایل نقلیه ملزم‌اند تا ۱۵ ماه بعد از دوره مالیات و عوارض شماره‌گذاری را پرداخت کنند.
در صورت عدم پرداخت، طبق تبصره ۵ ماده ۲۸ جریمه‌ای برابر با ۱۰٪ مالیات و عوارض پرداخت‌نشده دریافت خواهد شد.

۹. ارائه نکردن اظهارنامه و عدم پرداخت عوارض سبز (آلایندگی واحدهای صنعتی و معدنی)

واحدهای صنعتی، معدنی و تولیدی با آلایندگی بالا موظف به تسلیم اظهارنامه سبز هستند.
در صورت عدم پرداخت تا پایان ماه بعد از دوره، مطابق تبصره ۱۱ ماده ۲۷، جریمه‌ای معادل ۱۰٪ عوارض آلایندگی دریافت می‌شود.
تأخیر بیشتر از یک ماه نیز مشمول جریمه ماده ۳۷ خواهد شد.

۱۰. عدم پرداخت عوارض سالانه وسایل نقلیه

پرداخت نکردن عوارض آلایندگی وسایل نقلیه که باید تا پایان سال پرداخت شود، تخلف محسوب می‌شود و طبق تبصره ۷ ماده ۲۹، جریمه‌ای برابر با ۱۰٪ عوارض سالانه خواهد داشت.
در صورت تأخیر بیش از یک ماه نیز جریمه ماده ۳۷ اعمال می‌شود.

۱۱. پرداخت نکردن مالیات قبل از ثبت سند انتقال

در صورت انتقال دارایی یا ملک و عدم پرداخت مالیات قبل از ثبت سند، مطابق تبصره ۱ ماده ۳۰، فرد ملزم به پرداخت دو برابر مالیات پرداخت‌نشده به‌ عنوان جریمه خواهد بود.

۱۲. پرداخت نکردن عوارض مسافر برون‌شهری

عوارض برون‌شهری، مانند عوارض حمل‌ونقل مسافر، باید تا ۱۵ام ماه بعد پرداخت شود.
در صورت عدم پرداخت، بر اساس ماده ۳۲، جریمه‌ای برابر با ۲٪ برای هر ماه تأخیر محاسبه می‌گردد.

جرائم موضوع ماده (۲۲) قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان

سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند جریمه بیش از ۵۰٪ جریمه‌ها را مطابق ماده ۱۹۱ ق.م.م مورد بخشودگی قرار دهد.

✅ به موجب قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌و‌کار مصوب سال ۱۴۰۱ (سازمان امور مالیاتی کشور «می‌تواند» از سال ۱۴۰۳ به بعد جرائم موضوع ماده (۲۲) قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان را مورد بخشودگی قرار دهد.)
❌ قانون فوق مانع از اجرای قانون، خارج از اختیار سازمان امور مالیاتی است.
✅ چنانچه تخلف انجام گرفته باشد، سازمان نمی‌تواند از اجرای قانون منصرف شود.
✅ مؤدیان مکلف هستند تکالیف موضوع این قانون به‌ویژه ماده ۲۲ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان را مورد بخشودگی قرار دهند.

با عنایت به این‌که بر اساس ماده (1) قانون تسهیل تکالیف مؤدیان جهت اجرای «قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان» مصوب سال 1402 و اصلاحیه بعدی، از تاریخ 1402/10/01 کلیه مؤدیان اعم از حقیقی و حقوقی ملزم به صدور صورتحساب الکترونیکی موضوع قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان مصوب سال 1398 با اصلاحات و الحاقات بعدی هستند؛ در این راستا موارد زیر را جهت اعمال جرائم موضوع بندهای (ب) و (پ) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان مقرر می‌دارد:

بند (ب) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان:

ملاک اعمال مقررات بند (ب) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، به شرح زیر است:

1-1- در خصوص عدم استفاده از پایانه فروشگاهی و یا عدم استفاده از حافظه مالیاتی (حسب مورد)، چنانچه مؤدیان مشمول این قانون در طی سال مالی کلاً از پایانه فروشگاهی و یا حافظه مالیاتی استفاده ننموده باشند، در این صورت علاوه بر تعلق جریمه قسمت صدر بند مذکور، از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی محروم می‌شوند. بدیهی است چنانچه بخشی از فروش انجام شده با استفاده از پایانه فروشگاهی و یا حافظه مالیاتی صورت پذیرفته باشد، از این بابت مؤدی مشمول مقررات بند (ب) ماده 22 قانون مزبور نمی‌باشد.

1-2-تخلفات استفاده از حافظه مالیاتی متعلق به سایر مؤدیان، یا واگذاری حافظه مالیاتی خود به دیگران، به هر میزان در طی سال مالی، علاوه بر تعلق جریمه قسمت صدر بند یاد شده، موجب محرومیت از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی می‌شود.

1-3- برای مؤدیان زیر اعمال مقررات موضوع بند (ب) ماده یاد شده (بابت موارد عنوان شده)، موضوعیت ندارد:

1-3-1- مؤدیان موضوع تبصره ماده (2) قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان بابت عدم عضویت در سامانه مؤدیان، عدم استفاده از پایانه فروشگاهی یا عدم استفاده از حافظه مالیاتی (حسب مورد)؛

1-3-2- مؤدیان معاف از صدور صورتحساب الکترونیکی موضوع ماده 14 مکرر قانون اخیرالذکر، بابت عدم استفاده از حافظه مالیاتی؛

1-3-3- مؤدیانی که فعالیتشان صرفاً مرتبط با موارد اعلام شده در نامه شماره 210/78761/د مورخ 1402/11/11 (مصادیق عدم الزام به صدور صورتحساب الکترونیکی) ‌باشد، بابت عدم استفاده از حافظه مالیاتی؛

1-3-4- مؤدیانی که مطابق ماده (2) قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان ملزم به استفاده از پایانه فروشگاهی نیستند (مؤدیانی که مستقیماً با مصرف‌کننده نهایی ارتباط ندارند)، بابت عدم استفاده از پایانه فروشگاهی.

بند (پ) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان:

ملاک اعمال مقررات بند (پ) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، به شرح زیر است:

2-1-اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل مکلفند قبل از این‌که گردش مالی واحد اقتصادی خود را از طریق حساب یا حساب‌های بانکی انجام دهند، شماره حساب یا حساب‌های بانکی مذکور را به سازمان اعلام نمایند.

2-2- با عنایت به حکم تبصره ماده (10) قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، در موارد استفاده از حساب بانکی یا دستگاه کارتخوان بانکی (pos) یا درگاه‌های پرداخت الکترونیکی جدید، اشخاص مشمول مکلفند اطلاعات آن‌ها را بلافاصله از طریق کارپوشه خود در سامانه مؤدیان به سازمان اعلام کنند. عدم اعلام شماره حساب یا حساب‌های بانکی جدید مرتبط با فعالیت شغلی مادامی که هیچ‌گونه گردش مالی برای آن حساب/حساب‌ها صورت نپذیرفته باشد، موجب اعمال مقررات بند (پ) ماده 22 قانون اخیرالذکر نمی‌شود.

2-3- عدم اعلام هرکدام از شماره حساب یا حساب‌های بانکی واحد اقتصادی که گردش مالی واحد از طریق آن یا آن‌ها انجام می‌‌شود به شرح بندهای (2-1) و (2-2) فوق، علاوه بر جریمه صدر بند (پ) ماده یاد شده، منجر به محرومیت از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در همان سال مالی می‌شود.

سایر مقررات مربوط:

• منظور از محرومیت از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم در بندهای موصوف، کلیه معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های قانونی مطرح شده در قانون مالیات‌های مستقیم (از جمله تبصره ماده 131، تبصره (7) ماده 105، مواد 132، 141، 143 و 143 مکرر) می‌باشد. محرومیت‌های مزبور در خصوص صاحبان مشاغل (صنفی و غیرصنفی)، در پرونده مالیاتی که تخلف در آن صورت پذیرفته است اعمال می‌شود.
• با عنایت به احکام مقرر در جزء (2) بند (ز) تبصره (6) قانون بودجه سال 1401 کل کشور و جزء (2) بند (ط) تبصره (6) قانون بودجه سال 1402 کل کشور، چنانچه اشخاص موضوع احکام یاد شده، از پایانه فروشگاهی استفاده نکرده باشند، برای سال‌های 1401 و 1402 با رعایت بند (1) این بخشنامه مشمول مقررات بند (ب) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان خواهند گردید.
• همچنین با توجه به این که احکام مقرر در بودجه سنواتی مزبور، مربوط به صاحبان مشاغل ذکر شده در اجزاء یاد شده می‌باشد، چنانچه درآمدهای اشخاص مذکور از محل فعالیت‌های مصرح در احکام یاد شده، صرفاً مشمول فصل مالیات بر درآمد حقوق باشد، اشخاص فوق، تکلیفی نسبت به استفاده از پایانه فروشگاهی ندارند.
• خاطر نشان می‌سازد از تاریخ 1402/10/01، در صورت احراز تخلفات مقرر در ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان برای اشخاص مزبور، با رعایت مقررات مربوطه جرائم مذکور در آن ماده (حسب مورد) قابل اعمال است.
• جرائم موضوع بند (ب) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان نسبت به اشخاص موضوع ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1400، با رعایت جزء (1-1) بند (1) این بخشنامه وفق مقررات آیین‌نامه اجرایی آن ماده اعمال می‌شود.
• ادارات کل امور مالیاتی می‌بایست در رسیدگی به پرونده مالیاتی مؤدیان مشمول قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، در صورت احراز هر یک از شرائط مندرج در بندهای (ب) و (پ) ماده 22 قانون مزبور از تاریخ 1402/10/01 به بعد، از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم برای کل سال مالی مورد رسیدگی، خودداری نمایند.
• بدیهی است در خصوص اشخاص موضوع بند (4) این بخشنامه و اشخاص موضوع جزء (4) بند (ب) ماده 26 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1400، که قبل از تاریخ 1402/10/01 بر اساس قوانین بودجه سنواتی و یا قانون مالیات بر ارزش افزوده ملزم به استفاده از پایانه فروشگاهی شده‌اند؛ مبدأ محاسبه جریمه موضوع بند (ب) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان در خصوص عدم استفاده از پایانه فروشگاهی، مطابق قوانین یاد شده می‌باشد.
• بر اساس قسمت اخیر تبصره (3) ماده 22 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، در صورت اعمال جریمه‌‌های مذکور در بند (ب) ماده مذکور، جریمه‌‌های مذکور در بندهای (الف) و (ت) ماده موصوف اعمال نمی‌‌شود

ثبت و ارسال صورتحساب الکترونیکی برای مودیانی که به فروش کالا یا خدمت مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌پردازند، چگونه انجام می‌شود؟

این مودیان مجاز به دریافت مالیات بر ارزش افزوده از خریداران نیستند مگر اینکه توسط سازمان امور مالیاتی فراخوان شوند. اگر آن‌ها مالیات دریافت کنند، باید جریمه‌ای معادل دو برابر مالیات و عوارض پرداختی را بپردازند و این جریمه بخشوده نخواهد شد. همچنین، مالیات بر ارزش افزوده‌ای که این افراد پرداخت می‌کنند، تا زمانی که فراخوان نشده‌اند، به عنوان اعتبار مالیاتی آن‌ها محسوب نمی‌شود. بنابراین، ضروری است که برای صدور صورتحساب الکترونیکی از شناسه کالا یا خدمات موجود در سامانه استفاده کنند و بتوانند نرخ مالیات را به صفر تغییر دهند.

نکته مهم این است که اگر مودیان بدون فراخوان سازمان امور مالیاتی، در زمان ثبت نام در نظام مالیاتی، مشمولیت در مالیات بر ارزش افزوده را انتخاب کرده‌اند، باید وضعیت خود را اصلاح کنند تا از جرائم جلوگیری شود. برای این کار، باید به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی مراجعه کنند و مراحل اصلاح را دنبال نمایند.

مسئولیت انتخاب مشمولیت یا عدم مشمولیت مالیات بر ارزش افزوده در زمان ثبت نام بر عهده مودیان است. بنابراین، لازم است که آن‌ها از وضعیت خود مطابق با فراخوان‌های سازمان اطمینان حاصل کنند تا از مشکلات و جرائم بعدی پیشگیری شود.

جمع‌بندی

• تمام اشخاص حقیقی و حقوقی مکلف به عضویت در سامانه مؤدیان و صدور صورتحساب الکترونیکی هستند.

• دریافت مالیات برای کالا یا خدمات معاف یا بدون فراخوان تخلف بوده و اغلب این جرایم غیرقابل بخشودگی هستند.

• استفاده از شناسه کالا/خدمت و تنظیم نرخ VAT روی 0% برای مؤدیان فراخوان نشده ضروری است.

• اعلام به‌موقع شماره حساب‌های بانکی، گزارش تعطیلی یا تغییر شغل نیز در جلوگیری از جرایم نقش کلیدی دارد.

• سامانه لیموتکس با ارائه آموزش‌های تصویری، ارسال استاندارد صورتحساب و رفع خطاها با قیمت مناسب، می‌تواند همراه مطمئنی برای مؤدیان باشد تا بدون نگرانی از جرایم، صورتحساب‌های خود را سریع و اصولی ارسال کنند (به‌ویژه برای صورت حساب نوع اول و دوم).

لینک‌های مرتبط و آموزش‌ها

• بخشنامه جدید سازمان امور مالیاتی + مشوق خوش‌حسابی بخشودگی جرایم برای اظهارنامه‌های مسترد شده

• مشاهده آخرین اطلاعیه‌ها و بخشنامه‌های سامانه مودیان