مالیات تکلیفی 1404 + نکات، نحوه پرداخت و جریمه ها

مالیات تکلیفی یکی از مهم‌ترین انواع مالیات‌ها در نظام مالیاتی ایران است که پرداخت آن بر عهده پرداخت‌کننده وجه می‌باشد. در واقع، شرکت‌ها و کارفرمایان موظف‌اند هنگام پرداخت حق‌الزحمه، اجاره، کارمزد و موارد مشابه، درصدی از مبلغ را به عنوان مالیات تکلیفی کسر و به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کنند.

در این مقاله از سامانه لیموتکس به‌صورت کامل با نحوه محاسبه و پرداخت مالیات تکلیفی در سال ۱۴۰۴، مهلت ارسال فهرست مالیات، جرایم عدم پرداخت به موقع، و نکات مهم برای ثبت در سامانه مودیان آشنا خواهید شد. اگر حسابدار، مدیر مالی یا مؤدی مالیاتی هستید، این راهنمای جامع به شما کمک می‌کند از جرایم مالیاتی جلوگیری کرده و فرایند پرداخت را به‌درستی انجام دهید.

مالیات تکلیفی نوعی مالیات است که دولت برای تامین هزینه‌های کشور از مردم دریافت می‌کند. مالیات یک موضوع پیچیده است و شامل انواع مختلفی می‌شود. مالیات تکلیفی یکی از این انواع است. دولت از طریق مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر عملکرد، منابع مالی لازم برای اداره کشور را تامین می‌کند. در ادامه، درباره درصد مالیات تکلیفی، شقوق مختلف آن مانند مالیات تکلیفی اجاره و نحوه محاسبه میزان و هزینه و قوانین و مقررات مربوطه به آن صحبت خواهیم کرد. پس با ما در سامانه صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی لیمو همراه باشید.

بیشتر بخوانید : مالیات بر ارزش افزوده چیست و چگونه محسابه می شود؟ - آموزشی

تعریف مالیات تکلیفی و انواع مشمولین مالیات تکلیفی به همراه جدول

مالیات تکلیفی نوعی مالیات بر درآمد است که به طور مستقیم از منبع پرداخت کسر می‌شود. به این معنی که فرد یا سازمانی که درآمدی را پرداخت می‌کند، مانند کارفرما یا بانک، باید قبل از واریز مبلغ به دریافت‌کننده، مقداری از آن را به عنوان مالیات کسر و به دولت بپردازد.

به زبان ساده، همه افرادی که درآمدی دریافت می‌کنند، از قبیل کارمندان یا مستمری بگیران، موظف به پرداخت مالیات تکلیفی هستند. این مالیات بهبود وصول مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی را هدف قرار می‌دهد. همچنین به دولت کمک می‌کند تا درآمد مالیاتی‌اش را به طور منظم و پایدار دریافت کند.

همه افرادی که درآمدی دریافت می‌کنند، از قبیل کارمندان یا مستمری بگیران، موظف به پرداخت مالیات تکلیفی هستند. این مالیات بهبود وصول مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی را هدف قرار می‌دهد. همچنین به دولت کمک می‌کند تا درآمد مالیاتی‌اش را به طور منظم و پایدار دریافت کند.

مالیات تکلیفی شامل انواع مختلفی است. این مالیات برای درآمدهای مختلف در نظر گرفته شده است. برخی از مهم‌ترین انواع مالیات تکلیفی عبارتند از:

• مالیات بر درآمد حقوق و دستمزد که از حقوق کارمندان و افرادی با درآمد ثابت کسر می‌شود. کارفرما باید طبق جدول‌های مالیاتی، مالیات را محاسبه کرده و از حقوق کارمند کسر کند. این مالیات به صورت ماهانه یا فصلی به دولت واریز می‌شود.

• مالیات بر درآمد اجاره که بر عهده مالکان املاک است. این مالیات بر اساس درآمد سالانه اجاره محاسبه می‌شود و معمولاً اجاره‌دهنده یا مستاجر موظف به پرداخت آن هستند.

• مالیات بر درآمد سود سهام که خریداران سهام باید آن را پرداخت کنند. شرکت‌ها باید مالیات را از سود سهام سهامداران کسر کنند.

• مالیات بر درآمد حق‌الوکاله که وکلا و مشاوران باید پرداخت کنند. در این مورد، معمولاً پرداخت‌کننده حق‌الوکاله وظیفه کسر مالیات را دارد.

• مالیات بر درآمد سود سپرده که بانک‌ها موظفند از سود سپرده‌های مشتریان کسر کنند.

• مالیات بر درآمد حاصل از نقل و انتقال اموال نیز به صورت تکلیفی محاسبه می‌شود.

• مالیات بر درآمد سایر منابع، مانند مضاربه و مشارکت مدنی، نیز مشمول این مالیات می‌شود. آگاهی از انواع مالیات تکلیفی به شما کمک می‌کند تا به درستی مالیات‌های خود را پرداخت کنید، زیرا عدم پرداخت یا کسر نادرست مالیات می‌تواند به جریمه منجر شود. همچنین این دانش به شما در برنامه‌ریزی مالی کمک می‌کند.

این گروه از مالیات‌ها در قانون مالیات‌های مستقیم، مصوب اسفند 66 و اصلاحیه 80.11.27 تعریف شده است. میزان، نحوه محاسبه و مهلت پرداخت نیز در این مصوبه اعلام گردیده است. 

خلاصه مالیات بر عملکرد

مالیات عملکرد به مالیاتی گفته می‌شود که بر اساس درآمد کل یک فرد یا سازمان در یک سال مالی محاسبه و پرداخت می‌شود. مؤدی مالیاتی باید تمام درآمدهای خود را در طول سال جمع‌آوری کند و پس از کسر هزینه‌های مجاز، مالیات را محاسبه و بپردازد. نمونه‌هایی از این مالیات شامل مالیات بر درآمد مشاغل و مالیات بر درآمد شرکت‌ها است. هدف از دریافت مالیات عملکرد، محاسبه بهتر درآمد و استفاده از نرخ‌های مالیاتی متناسب با آن است.

مالیات عملکرد و مالیات تکلیفی دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند. در مالیات عملکرد، مؤدی خود مسئول محاسبه و پرداخت مالیات است. این مالیات در پایان سال مالی محاسبه می‌شود و بر اساس درآمد کل سالانه تعیین می‌گردد. نرخ مالیات نیز متناسب با میزان درآمد مشخص می‌شود. در مقابل، مالیات تکلیفی روشی سریع‌تر برای وصول مالیات است که معمولاً برای درآمدهای مشخص و مکرر به کار می‌رود. در این نوع مالیات، شخص دیگری مسئول کسر و پرداخت مبلغ مالیات است.

به طور کلی، مالیات عملکرد روشی دقیق‌تر برای محاسبه مالیات است و مناسب افرادی است که درآمدهای پیچیده‌تری دارند. از طرف دیگر، مالیات تکلیفی برای موارد معمولی و روتین استفاده می‌شود.

تفاوت مالیات بر عملکرد و مالیات تکلیفی

شاید شما هم کنجکاو باشید که مالیات بر عملکرد چه تفاوتی با مالیات‌های تکلیفی دارد. مالیات‌های تکلیفی به صورت غیرمستقیم از درآمدهای پرداخت نشده افراد کسر می‌شود. در مقابل، مالیات بر عملکرد به طور مستقیم از درآمد و سود خالص افراد و شرکت‌ها به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت می‌شود.

میزان مالیات تکلیفی و نحوه محاسبه

محاسبه مالیات تکلیفی بستگی به شرایط هر شرکت و کار دارد. به این معنا که قانون مربوط به آن برای هر مورد متفاوت است و کارفرما یا شرکت باید از یک تیم حسابداری حرفه‌ای که با این قوانین آشنا است، کمک بگیرد.

در شرکت‌های بزرگ با هزاران کارمند، مالیات بر اساس حقوق آنها محاسبه می‌شود. بنابراین، دقت در این محاسبات از اهمیت بالایی برخوردار است.

محاسبه مالیات تکلیفی هر سال بسته به نوع درآمد و قوانین مالیاتی متفاوت است. مراحل زیر برای محاسبه این مالیات باید رعایت شود:

• 1 - اولین قدم، شناسایی نوع درآمد مشمول مالیات است. این درآمد می‌تواند شامل حقوق، اجاره، سود سهام و موارد دیگر باشد. سپس باید نرخ مالیات را پیدا کنید. این نرخ‌ها هر سال و برای هر نوع درآمد متفاوت‌اند و معمولاً در جداول مالیاتی که سازمان امور مالیاتی منتشر می‌کند، موجود است.
• 2 - پس از آن، پایه مالیاتی را محاسبه کنید. پایه مالیاتی مبلغی است که مالیات بر اساس آن محاسبه می‌شود. برای درآمد حقوق، معمولاً پایه مالیاتی برابر با مجموع حقوق و مزایای مشمول مالیات است.
• 3 - در ادامه، پایه مالیاتی را در نرخ مالیات ضرب کنید تا مبلغ مالیات تکلیفی به دست آید. به عنوان مثال، اگر حقوق ماهیانه شما 15 میلیون تومان باشد و نرخ مالیات تکلیفی 10 درصد باشد، پایه مالیاتی شما 15 میلیون تومان خواهد بود و مالیات شما معادل .51 میلیون تومان (10% از 15میلیون تومان) خواهد بود.

نکته‌ای که باید توجه داشته باشید این است که قوانین مالیاتی مرتب تغییر می‌کنند. بنابراین، برای اطمینان از اطلاعات دقیق، بهتر است به منابع رسمی مراجعه کنید. جداول مالیاتی سازمان امور مالیاتی منبع اصلی برای محاسبه مالیات تکلیفی هستند. در برخی موارد، کسورات مجازی نیز ممکن است برای محاسبه در نظر گرفته شود.

مثال : مالیات تکلیفی حقوق

مالیات حقوق نوعی مالیات است که از حقوق کارمندان و کارگران کسر می‌شود. این مالیات به حساب سازمان مالیاتی واریز می‌شود و در واقع، کارفرما مسئول کسر و پرداخت آن است. بنابراین، اگرچه کارمند یا کارگر مالیات را پرداخت می‌کند، اما کارفرما به عنوان نماینده مالیاتی این وظیفه را انجام می‌دهد. به همین دلیل این نوع مالیات را مالیات تکلیفی می‌نامند. اگر کارفرما مالیات درآمد خود را بپردازد، در واقع مسئولیت پرداخت مالیات بر درآمد خود را بر عهده دارد، نه مالیات تکلیفی.

مثال : مالیات تکلیفی اجاره

اگر صاحبان کسب و کار قصد اجاره محل خود را دارند، باید از قوانین مالی و مالیاتی آگاه باشند. یکی از مهم‌ترین این قوانین، مالیات تکلیفی اجاره است.

مالیات تکلیفی اجاره، مبلغی است که دولت از اجاره ملک‌های مختلف مانند زمین، آپارتمان و خانه‌های شخصی دریافت می‌کند. افرادی که می‌خواهند مکانی برای زندگی یا کار اجاره کنند، باید با مالیات بر درآمد اجاره ملک آشنا شوند.

برای محاسبه این مالیات، ابتدا اجاره سالانه را در نظر بگیرید. اگر پیش‌پرداخت نداشته باشید، اجاره ماهیانه را در 12 ضرب کنید تا اجاره سالانه به دست آید. اگر پیش‌پرداخت کرده‌اید، 18 درصد آن را محاسبه کرده و به اجاره سالانه اضافه کنید.

بر اساس قانون، طبق ماده 53، 25 درصد از درآمد اجاره از مالیات معاف است. بنابراین، عدد به دست آمده را در 75 درصد ضرب کنید.

مالیات تکلیفی اجاره سالیانه بین 3 میلیون تومان تا 10 میلیون تومان با نرخ 15 تا 20 درصد محاسبه می‌شود. برای درآمد سالیانه بین 25 میلیون تا 100 میلیون تومان، این نرخ 30 درصد خواهد بود.

در برخی شرایط، افراد می‌توانند از پرداخت مالیات بر درآمد اجاره معاف شوند. اگر این تنها منبع درآمد شما باشد و مبلغ اجاره بیشتر از عرف نباشد، معاف خواهید بود. همچنین، اگر نزدیکان درجه یک شما، مانند پدر و مادر یا همسر و فرزندان، از ملک استفاده کنند، مالیاتی دریافت نمی‌شود. اگر خلاف این ثابت شود، ملک مشمول مالیات خواهد بود. متراژ خانه نیز در این موضوع تأثیر دارد. به عنوان مثال، در تهران اگر مساحت ملک کمتر از 150 متر باشد، معاف از مالیات است.

پرداخت مالیات های تکلیفی چقدر مهلت دارند؟

تا پایان ماه، در صورت انجام تکالیف مربوط به مالیاتهای تکلیفی در مواردی که پرداخت مالیات شرط تحقق درآمد یا تحقق امتیاز در نظر گرفته نشده، مهلت پرداخت مالیات متعلقه تا پایان ماه بعد از قطعی شدن مبالغ تکلیفی است.

عواقب و جرائم عدم پرداخت مالیات تکلیفی

قانون مالیات‌های مستقیم در مواد 197، 199 و 274 (بند 4) به تخلفات مالیاتی اشاره کرده و مجازات‌های مربوطه را تعیین کرده است.

ماده 197 قانون مالیات‌های مستقیم می‌گوید که اگر فردی که موظف به ارائه اطلاعات مالیاتی است، از ارائه آن‌ها در زمان معین خودداری کند یا اطلاعات نادرست ارائه دهد، جریمه آن شامل 2% از حقوق پرداختی در مورد حقوق و 1% از کل مبلغ قرارداد در مورد پیمانکاری خواهد بود. همچنین، این افراد مسئول جبران خسارت به دولت هستند.

در ماده 199 نیز آمده است که هر شخصی که باید مالیات دیگران را کسر و پرداخت کند، اگر در این کار کوتاهی کند، علاوه بر مسئولیت پرداخت مالیات خود، 10% مالیات پرداخت نشده و همچنین 2.5% به ازای هر ماه تأخیر را به عنوان جریمه خواهد پرداخت. اگر مالیات توسط دریافت‌کننده وجوه پرداخت شود، این جریمه تا زمان پرداخت مالیات از مودی مطالبه می‌شود.

در بند 4 ماده 274، تخلف از وظایف مالیاتی، به‌ویژه در زمینه وصول یا کسر مالیات دیگران، به عنوان جرم مالیاتی شناخته می‌شود و مجازات‌های درجه شش برای مرتکبان در نظر گرفته شده است.

تخلفات مربوط به عدم پرداخت مالیات تکلیفی شامل موارد زیر است:

• مسئولیت مشترک برای اشخاص کسرکننده مالیات
• جریمه 10% برای عدم پرداخت مالیات تکلیفی
• جریمه 2.5% به‌ازای تأخیر در پرداخت مالیات
• مجازات تعزیری درجه شش

همچنین، افرادی که مسئول کسر و پرداخت مالیات تکلیفی هستند، در صورت عدم پرداخت، با مودی اصلی مسئولیت مشترک دارند و نمی‌توانند به دلیل اینکه پرداخت‌کننده اصلی شخص دیگری است، از پرداخت مالیات خودداری کنند.

جریمه 10% مربوط به عدم پرداخت مالیات تکلیفی به این صورت عمل می‌کند که اگر مالیات یک کارمند 800,000 تومان باشد و کارفرما از پرداخت آن امتناع کند، بعد از پایان مهلت، باید 10% از این مبلغ را به عنوان جریمه بپردازد.

برای تأخیر در پرداخت، علاوه بر جریمه 10%، 2.5% به ازای هر ماه تأخیر نیز محاسبه می‌شود. با تعداد زیاد کارمندان، این جریمه‌ها ممکن است به مبلغ قابل توجهی برسند.

مجازات تعزیری درجه شش برای عدم پرداخت مالیات تکلیفی شامل حبس از شش ماه تا دو سال، جزای نقدی بین 60 میلیون تا 240 میلیون ریال، شلاق از 31 تا 74 ضربه، و محرومیت از حقوق اجتماعی از شش ماه تا پنج سال است.

نحوه پرداخت

روش پرداخت مالیات تکلیفی بسته به نوع مالیات متفاوت است. در حال حاضر، امکان پرداخت بسیاری از این مالیات‌ها به صورت آنلاین وجود دارد. به عنوان مثال، می‌توان لیست مالیات حقوق و مالیات پزشکان را از طریق سامانه‌های آنلاین ارسال کرد.

برخی از این مالیات‌ها نیز از طریق ارائه اظهارنامه مالیاتی پرداخت می‌شوند. نکته مهم در هر اقدام مالیاتی، دریافت مشاوره از کارشناسان مالیاتی است تا از جریمه‌ها جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید : اظهارنامه مالیاتی چیست آموزش نحوه ثبت نام اظهارنامه مالیاتی

سخن آخر

مالیات تکلیفی یکی از راه‌های درآمدزایی دولت است. این مالیات از درآمد و حقوق کارمندان توسط کارفرما کسر می‌شود و به اداره مالیاتی ارسال می‌گردد. درصد مالیات تکلیفی بسته به نوع آن متفاوت است. برای محاسبه مالیات تکلیفی بر اجاره، باید مبلغ اجاره سالیانه را تعیین کرده و بر اساس درصدهای تعیین شده، مبلغ پرداختی صاحب ملک را مشخص کنید.

در این مقاله از لیموتکس به این موضوع پرداختیم که مالیات تکلیفی چیست و چه درصدی دارد. امیدواریم اطلاعات ارائه شده به شما کمک کرده باشد. اگر سوالی  خوشحال می‌شویم در کامنت‌ها از ما بپرسید تا در اولین فرصت پاسخ دهیم.